Nederland heeft er een internationale topcollectie bij; de Louwman Collection of Historic Telescopes. De verzameling, met topstukken als een lens van Christiaan Huygens uit 1656 en de elegante toneelkijker van Marie Antoinette uit de 18e eeuw, is het resultaat van een halve eeuw gepassioneerd verzamelen door sterrenkundige P.J.K. Louwman. De ongekend omvangrijke collectie telescopen en verrekijkers kent mondiaal geen gelijke en is vanaf nu te bezichtigen in het Louwman Museum.

Louwman verzamelde in ruim vijftig jaar enkele honderden historische verrekijkers, van heel klein tot extreem groot. Zo divers als de toepassingen van de telescopen zijn, zo royaal is de diversiteit die de vaste expositie rijk is.

Huygens gevonden in een doosje in Rome
Voor Louwman was het bijeenbrengen een passie, zo geeft hij grif toe. ‘Vakanties waren zelfs ondergeschikt aan mijn zoektochten. Op een zoektocht in Rome, in een steeg achteraf, deden we in een winkeltje met allerlei oude brillen onze grootste ontdekking. In een doosje met oude lenzen vonden we een originele lens van Huygens, door hem zelf geslepen en gesigneerd.’

Aaneenschakeling van topstukken
Hoewel de collectie een aaneenschakeling van topstukken is, trekken de persoonlijke toneelkijker van Marie Antoinette en de binoculaire telescoop van Patroni uit 1719 zonder meer veel aandacht. De eerste is als een sieraad; fraai gedecoreerd, handzaam, gemaakt van porselein, zilver en gedonkerd ivoor.

Patroni is als de Nachtwacht onder de telescopen
De Patroni uit de Louwman Collection is zonder meer de ‘Nachtwacht’ onder de telescopen. Niet alleen omdat de telescoop in elk opzicht hét toonbeeld is van de Italiaanse élégance die het begin van de 18e eeuw karakteriseert, maar ook omdat de Patroni telescoop uit Louwman Collection vanuit technisch perspectief een enorme mijlpaal is in de ontwikkeling van telescopen. Bovendien verkeert de kijker nog altijd in uitstekende conditie en heeft zelfs het bijbehorende 300 jaar oude statief de tand des tijds ongeschonden doorstaan. En ook dát is een unicum.

Een droom om de collectie te kunnen delen
‘Een droom’, zo beargumenteert Louwman de reden voor het aanleggen en publiek stellen van de enorme collectie. ‘Ik werd als jongetje gegrepen door astronomie en telescopen en dat heeft mij nooit meer losgelaten. Daarom ben ik ook zo verheugd om mijn passie te kunnen delen. En nog wel in Den Haag; nota bene de plaats waar brillenslijper Lipperhey in de laatste week van september 1608 de eerste telescoop ter wereld demonstreerde.’

Het best bewaarde geheim van Den Haag
Met zijn telescoop kon Lipperhey vanaf het platform bovenop de Mauritstoren aan het Binnenhof in Den Haag de ramen van de Pieterskerk in Leiden én de klok van de grote kerk in Delft zien. Louwman: ‘De Haagse ontdekking van de telescoop is tegenwoordig wellicht het best bewaarde geheim van de Hofstad. In 1608 was het echter zo’n groot nieuws, dat zelfs Prins Maurits en de gezant van de Spaanse koning, Markies Ambrogio Spinola, direct de uitvinding persoonlijk kwamen bekijken. Vanzelfsprekend werd deze gebeurtenis vastgelegd en ik ben dan ook heel verheugd dat we het originele verslag van die bijeenkomst van Maurits, Spinola en Lipperhey in de collectie hebben kunnen opnemen.’

De collectie is elke eerste vrijdag van de maand te bezichtigen in het Louwman Museum.